Logopeda radzi
15 Czerwca 202015.06.2020 r.
Ćwiczenia przygotowujące do prawidłowej artykulacji i dykcji.
Wiek od 4 do 6 roku życia (wiek przedszkolny)
Wiek przedszkolny dziecka charakteryzuje się intensywnym rozwojem mowy. Dziecko w wieku czterech lat posługuje się już swoistą mową, wypowiada wszystkie głoski, których nauczyło się w okresie niemowlęctwa i poniemowlęctwa. Dodatkowo swobodnie realizuje głoski ś, ź, ć, dź, pojawiają się także głoski s, z, c, dz. Dziecko w tym wieku potrafi już budować proste zdania o poprawnej konstrukcji gramatycznej. Mając pięć, sześć lat wymawia najtrudniejsze głoski języka polskiego -sz, ż, cz, dż i r.
Uwaga! Wymowa tych głosek w mowie codziennej może być jeszcze nieutrwalona jednakże , kiedy głoski realizowane są nieprawidłowo ( np. międzyzębowo), a nie chodzi tylko o prostą zamianę np. głosek syczących i szumiących należy jak najszybciej podjąć terapię logopedyczną, nie wolno czekać aż wada samoistnie się skoryguje ponieważ niektóre wady wymowy mogą utrwalić się na zawsze. W razie wątpliwości najlepiej udać się do logopedy, który oceni czy wymowa u konkretnego dziecka jest prawidłowa na danym etapie rozwoju, czy wymaga jednak terapii logopedycznej.
Rodzice mogą stymulować rozwój mowy dziecka poprzez adekwatne ćwiczenia i zabawy.
Ćwiczenia artykulacyjne najlepiej jest poprzedzić gimnastyką buzi i języka czyli przygotowaniem aparatu artykulacyjnego. Poniżej podaję przykładowe zabawy:
Ćwiczenia usprawniające wargi
- Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które pękają przekłute palcami ).
- Całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki.
- Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
- Zmęczony konik - parskanie wargami.
- Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
- Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte"
- Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
- Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
Ćwiczenia usprawniające język (pionizacja)
- Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp.. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
- Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
- Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
- Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
- Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
- Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
- Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
- Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.
Gry i zabawy stymulujące poprawną wymowę .
1) Ćwiczenie Trzepanie dywanów
Ćwiczenie to przeprowadzamy z dziećmi, które powinny mieć w tym czasie otwarte usta, ponieważ chcemy doprowadzić do pracy języka. Ćwiczenie to polega na powtarzaniu szybkich uderzeń języka o górna wargę. W tym czasie dziecko powinno wymawiać sylabę „ly”.
2) Ćwiczenie Wokalista
Dziecko- wokalista śpiewa kilka melodii na sylabach, przy czym porusza jednocześnie językiem, a nie brodą. Ćwiczenie koniecznie wykonujemy na otwartych ustach. Rodzic powinien bardzo uważnie śledzić przebieg tego ćwiczenia, aby jednocześnie móc korygować błędy popełniane przez dziecko. Przykładowe sylaby proponowane do zadania:
la,la,la
lo,lo,lo
le,le,le
lu,lu,lu
ly,ly,ly
Na podsumowanie tego ćwiczenia można zaproponować wypowiadanie zbitki wyrazowej powstałej z tej sylab, czyli „ laloleluly”
3) Ćwiczenie Śmieszne kółeczko
Dziecko stara się zapamiętać zestaw sylab i powtarza je w kółko. Przykładowy zestaw sylab:
bda
bdo
bde
pta
pte
ptu
4) Ćwiczenie Pistolecik
Zadaniem przedszkolaków jest wielokrotne powtarzanie zlepek literowych początkowo wolno, a następnie coraz szybciej. Przykładowe zlepki literowe:
ttt
ddd
td
tdn
Wykonując ćwiczenie przez dzieci, rodzic powinien im przypominać, aby ćwiczenie
wykonywały dotykając czubkiem języka o górne dziąsła przy szeroko otwartych ustach. Następnie prosimy dziecko o wypowiadanie sylab:
te, te, te
ty, ty, ty
de, de, de
dy, dy, dy
W zależności od poziomu rozwojowego dziecka można zastosować też ćwiczenia polegające na całościowemu powtarzaniu zbitek sylabowych ,np.:
teda- teda
tede- tede
tedo- tedo
tedu-tedu
tedy- tedy
6) Ćwiczenia Historia śpiewającego ptaszka
Rodzic przedstawia dzieciom historię pewnego ptaszka, który postanowił nauczyć się śpiewać. Początkowo szło mu to dosyć nieporadnie, dlatego zaczyna swój śpiew bardzo cicho i nieśmiało:
la, la, la, trla
lo, lo, lo, trlo
lu, lu, lu, trlu
li, li, li, trli
ly, ly, ly, trly
Śpiew ptaszka jest coraz bardziej śmiały i głośny. Zaczyna śpiewać:
trla, trlo, trlu, trli
prla, prlo, prlu, prli
7) Ćwiczenie Sprzęty gospodarcze
Zadanie polega na zaprezentowaniu dzieciom obrazków sprzętów gospodarczych, a następnie na próbie powtarzania odgłosów przez nie wydawanych, np.:
turkot ciągnika- tur, tur, tur, tur
wiertarka- wrr, wrr, wrr, wrr
suszarka- sz, sz, sz, sz
zegarek- cyk, cyk, cyk, cyk
pukanie do drzwi- puk, puk, puk, puk
8) Ćwiczenie Zabawa z ą
Ćwiczenie polega na wymawianiu przez dziecko wyrazów, które posiadają w swej artykulacji głoskę ą na końcu, np.:
mamąąą
mnąąą
męcząąąą
bajecznąąą
śmiesznąąą
pachnącą
9) Ćwiczenie Śmieszny wierszyk
Rodzic recytuje dziecku dziwny, śmieszny wierszyk z nagromadzeniem powtarzanej głoski ę. Następnie prosi dziecko, aby powtarzało za nim krótsze fragmenty tekstu wierszyka.
„Spacerek”
Idęęę przez polankęęę
W rączce trzymam kankęęę.
Tatusiowi ją niosęęę,
Aby szczęśliwy był,
Gdy ją przyniosęęę.
Tatuś mówi: Ciężko pracujęęę,
Ani chwili nie leniuchujęęę.
Wypił tatuś picie do dna.
Kankę córeczce później odda.
10) Ćwiczenie Szum dokoła
Rodzic wypowiada zdania niedokończone, a zadaniem przedszkolaka jest uzupełnienie tych zdań wielokrotnym powtórzeniem głoski sz. Rodzic pyta dziecko - Co szumi? Te, na tak zadawane pytania wybrzmiewają głoskę sz, np.:
szumi morze- szszszsz…
szumi wiatr- szszszsz…
szumi woda- szszszsz…
szumi las- szszszsz…
szumią drzewa- szszszsz…
szumią liście- szszszsz…
Pozdrawiam
Logopeda
Na podstawie: I. Rutkowska-Blachowiak; Gimnastyka buzi na wesoło,
E.Sachajska; Uczymy poprawnej wymowy
29.05.2020 r. logopeda radzi
19.05.2020 r. Logopeda radzi
Witam.
Zapraszam do zapoznania się z interaktywną infografiką pod nazwą: ”Zasady harmonijnego rozwoju mowy dziecka”, którą wykonałam specjalnie dla Rodziców i Przedszkolaków.
Prezentacja znajduje się pod linkiem:
https://view.genial.ly/5ebd31163ea9560d96572ef1/vertical-infographic-timeline-zasady-rozwoju-mowy
Pozdrawiam,
logopeda
07.05.2020 r. Logopeda radzi
Słuch fonematyczny a prawidłowa wymowa
Prawidłowa wymowa powiązana jest ściśle z kompetencjami słuchowymi dziecka. Rozróżniamy słuch fizyczny, czyli zdolność słyszenia określonych fal dźwiękowych i słuch fonematyczny - umiejętność odróżniania dźwięków mowy, na które składają się najmniejsze elementy języka-głoski. Umiejętność ta wymaga wcześniejszego utrwalenia się śladów usłyszanych głosek w odpowiednich częściach mózgu. Zaburzenie słuchu fonematycznego powoduje brak stabilności wzorców słuchowych głosek, co przejawia się w trudnościach w rozróżnianiu wyrazów podobnych brzmieniowo( np. kasa-kasza ) i może być przyczyną zaburzeń artykulacyjnych oraz trudności w nauce czytania i pisania.
Nie możemy zatem wymagać i oczekiwać od dziecka z powyższymi trudnościami poprawnej wymowy. Często dzieciom sepleniącym nakazuje się wielokrotne poprawianie swojej mowy, jednak może to być zabieg niewystarczający i nieskuteczny w przypadku, kiedy dziecko ma trudności w słuchowym różnicowaniu głosek. Takie postepowanie często prowadzi do zniechęcania się dziecka.
Jeżeli w toku diagnozy logopedycznej zostaną rozpoznane zaburzenia słuchu fonematycznego to terapię należy rozpocząć właśnie od ćwiczeń doskonalących w tym zakresie. Dopiero po przeprowadzeniu treningu słuchowego, lub czasem równolegle z nim, można przystąpić do korygowania nieprawidłowej wymowy głosek.
Jak w formie zabawowej usprawnić słuch fonematyczny?
Poniżej podaję kilka przykładów ćwiczeń.
- Ćwiczenie różnicowania głosek w izolacji , sylabach ,wyrazach. Wybieramy parę głosek do ćwiczeń, które dziecko myli, zamienia w wymowie np. z-ż.
Umawiamy się z dzieckiem, ze będzie reagować w wybrany sposób (klaszcząc, podskakując, kucając, rzucając piłką) tylko w przypadku usłyszenia wybranej głoski np. ż. Wymawiamy w różnej kolejności te dwie wybrane głoski np. z,z,z,ż,ż,ż,ż,z,z,ż,z,z,ż,z,z,z itd. Podobnie postępujemy z sylabami i wyrazami zawierającymi ćwiczone głoski -dziecko reaguje na sylabę z ćwiczoną głoską
( za,że,ży,zy,zo itd.) lub wyraz ( żaba, zamek, żubr, rzeka, zegar , ząb,zupa itd.)
- Do tej zabawy oprócz dziecka potrzebne są jeszcze dwie osoby. Można zaangażować rodzeństwo. Jedna z osób wymawia sylabę lub wyraz z ćwiczonymi głoskami: z lub ż,druga osoba powtarza prawidłowo lub przekręca Zadaniem dziecka jest słuchanie i ocenianie prawidłowości powtórzenia.
- Dziecko słucha historyjki opowiadanej przez dorosłego. Słysząc słowo wąż udaje pełzającego węża,słysząc wąs- naśladuje gest podkręcania wąsów. Treść historyjki: Był sobie pewien wąż ,który bardzo chciał mieć wąsy. Pewnego dnia postanowił , że doklei sobie najpierw jeden wąs, potem drugi wąs, słowem: wąsy dwa. Wąsy węża były bardzo długie- utrudniały mu pełzanie. I choć wąż zyskał wąs , nie mógł pełzać wcale . O pełzaniu marzył wciąż , aż do dnia gdy podwinął wąs- pomysłowy wąż.
Ćwiczenie zaczerpnięte z pozycji: ”Zabawy słuchowe”,
- Tońska -Mrowiec, I. Pomaj
Z pozdrowieniami,
logopeda
22.04.2020 r. LOGOPEDA RADZI
Tym razem proponuję popracować nad wydłużeniem fazy wydechowej, utrwalaniem nawyku mówienia na wydechu oraz dykcją wykorzystując do tego wierszyki i rymowanki.
Wierszyki na jednym oddechu są lubianą przez dzieci zabawą. Ćwiczenie polega na recytacji krótkiego, rymowanego tekstu na jednym oddechu.
„Kura”
Nabieramy powietrze nosem i na jednym oddechu mówimy tekst:
Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo, trzecie jajo…
I liczymy do tylu, do ilu potrafimy najwięcej.
„Rosół”
Siedzi chłop przy stole liczy oka w rosole: jedno oko, drugie oko, trzecie oko…
„Wrony”
Pierwsza wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona…. a trzynasta ogoniasta!
Można wprowadzić element rywalizacji , pobijania rekordów i np. codziennie zapisywaćdo ilu uda się policzyć.
Nie można zapominać, że ćwiczenia oddechowerobimy tylko kilkukrotnie. Nie dłużej niż 3 do 5 minut, z dziećmi, które nie mają przeciwwskazań do ich wykonywania.
Kolejny wierszyk pt. „ Dary wiosny” można wykorzystać do utrwalania nawyku mówienia na wydechu, kształtowania słuchu fonemowego.
Zadanie dzieci polega na odgadnięciu brakujących rymów.
„Dary wiosny”
Zawitała do nas wiosna
pani piękna i……( radosna).
W prezencie przyniosła kwiecie
by cudnie było na….(świecie).
Na drzewo i ten krzew szary
rzuciła zielone….( czary).
Ptaków tłumy czarowała
Piękne nutki……( darowała).
Dobrze jest mieć takie dary,
bo dotąd świat nasz był…( szary).
Zimę i szarą pogodę
wysłała w daleką …….( drogę).
Pewnie niejedno dziecko spotkało się z prośbą swojej pani w przedszkolu, aby otwierało szeroko buzię przy mówieniu. Chodzi o to ,że aby mowa była wyraźna, należy szczególnie precyzyjnie wymawiać samogłoski i po prostu szeroko otwierać buzię przy ich wymowie ( zwłaszcza przy realizacji a, o).
Możemy przeprowadzić wprawkę artykulacyjną polegającą na udawaniu sygnału dźwiękowego np. policji, straży czy karetki ( łączymy dwie samogłoski i powtarzamy np. a-o, a-o,a-o itd.)
Polecam jeszcze poniższy wierszyk do przećwiczenia wyraźnej mowy. Tam, gdzie słychać samogłoskę „a ” , prosimy dziecko o szerokie otwieranie buzi. Dziecko powtarza , a rodzic powoli czyta dany wers pamiętając o dobrym przykładzie własnej wymowy.
„Głoska a”
Ma mnie Ania, Ada, Ala,
Słychać mnie ,gdy mówisz lala.
Jestem kiedy powiesz tata,
Ma mnie także akrobata.
Każda mama mnie też ma,
Bo ja jestem głoska…. a!
Udanej zabawy z wierszykami!
logopeda
Materiał literacki zczerpnięty z pozycji: "100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych" E.M. Skorek
09.04.2020 r. Logopeda radzi.
Przedstawię dzisiaj kilka ćwiczeń i wskazówek logopedycznych utrzymanych w tematyce świątecznej.
Na początek zapytaj dziecko z czym kojarzą mu się Święta Wielkanocne, porozmawiaj o zwyczajach z nimi związanych. Jeżeli dziecko nie ma zbyt dużej wiedzy na temat zwyczajów opowiedz mu o nich. Słownictwo związane ze świętami , ich symbolami można wykorzystać do ćwiczeń analizy sylabowej lub głoskowej. Zapytaj dziecko: jaką głoskę słyszysz na początku , końcu słowa ( pisanka, bazie, baranek, koszyczek, święconka itp.)? Dopasuj tu stopień trudności do wieku i umiejętności dziecka- łatwiej jest dzielić słowa na sylaby niż głoski.
Proponuję teraz ćwiczenie wydłużające fazę wydechową i utrwalające prawidłowy tor oddechowy.
Do tego ćwiczenia można wykorzystać poniższy rysunek pisanki. Zachęć dziecko do pokolorowania obrazka. Pisankę należy wyciąć ,a następnie przeciąć w zaznaczonym miejscu (czerwony zygzak).Wycinankę należy umieścić na stole tak by obie części zazębiały się. Dziecko nabiera dużo powietrza nosem i wypuszcza je długim wydechem przez usta w taki sposób ,aby połówki wycinanki rozsunęły się .Robi to z pewnej odległości -czym dalej od jajka tym trudniej się rozdziela połówki pisanki. Ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie.
Rysunek pisanki może być również pretekstem do ćwiczeń poszerzających zasób słownictwa , budowania opisu. Prosimy dziecko aby opisało jak wygląda pisanka przez niego pokolorowana. Niech powie jakich użyło wzorów, kolorów do ozdobienia swojej pracy . Chodzi o to by sprowokować do stosowania dużej ilości różnych określeń. W przypadku ,kiedy dziecko ma z tym problem pomóżmy mu dobrać odpowiednie słowa.
Bardzo ważne jest aby dziecko mogło usłyszeć w codziennej mowie różne określenia, synonimy słów.Staraj się nadmiernie nie upraszczać swojej mowy, pilnuj też innych dorosłych w otoczeniu dziecka. Używaj wielu określeń, np. znajomy sąsiad może być nie tylko „dobry”, ale i „miły ,zabawny,uprzejmy, dowcipny, radosny, pomocny...” Nie wymagaj, by Twoje dziecko używało od razu takich samych słów, co Ty - stopień rozwoju mowy czynnej jest zawsze „z tyłu” za mową bierną. To jest prawidłowe, że dziecko więcej słów rozumie, niż ich używa.
Z życzeniami zdrowych i spokojnych Świąt
logopeda
06.04.2020 r. Logopeda radzi.
Okres przedszkolny to czas , który psychicznie i fizycznie natura przeznaczyła na rozwój mowy . Naturalną aktywnością dziecka w tym wieku jest zabawa . Bawmy się więc z dziećmi i bawiąc uczmy.
Rodzicu, gdy tylko jest to możliwe baw się z nim, rozmawiaj, rysuj, układaj zabawki , czytaj lub opowiadaj bajki. Unikaj sadzania dziecka przed monitorem. Postaw na bezpośredni kontakt. Do kształtowania się poprawnej mowy niezbędna jest dobra koncentracja i spostrzeganie słuchowe .
Tym razem przedstawię propozycję zabaw -ćwiczeń rozwijającego te umiejętności.
- Dziecko siedzi na środku pokoju z zawiązanymi oczami . Rodzic klaszcze ( dzwoni dzwoneczkami itp.) z wybranego miejsca w pokoju . Zadaniem dziecka jest wskazanie,z którego kierunku usłyszał umówiony odgłos. Ćwiczenie powtarzamy kilka razy zmieniając miejsce z którego dobiega dźwięk.
- Kolejne ćwiczenie polega na przyporządkowywaniu dźwięku do jego źródła .Można tu posłużyć się prostymi instrumentami( flet, bębenek,cymbałki itp.) jak też przedmiotami codziennego użytku( łyżki, talerze, szklanki ,klocki,papier, nożyczki).Dziecko stoi zwrócone tyłem do rodzica , w tym czasie rodzic wybiera jakiś przedmiot i uderza w niego lub nim potrząsa w taki sposób aby był słyszalny dźwięk. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie, przyporządkowanie dźwięku do przedmiotu. W wersji trudniejszej dziecko nie wie jakimi przedmiotami posłuży się rodzic. W wersji łatwiejszej można najpierw zademonstrować dziecku przedmioty i dźwięki, które wydają.
Godną polecenia pomocą dydaktyczną do kształtowania spostrzegania słuchowego są zestawy nagrań i obrazków typu dźwięki otoczenia.
Chciałam polecić jeszcze jedno ćwiczenie wzbogacające zakres słownictwa. Można pobawić się w tworzenie grup wyrazów. Poproś o to, by dziecko wymieniło jak najwięcej rzeczy do ubrania, do jedzenia, do zabawy, potrzebnych do zrobienia czegoś, itp. Pomagaj w tej zabawie. Można tworzyć zeszyty-słowniczki, w których dziecko wkleja, rysuje różne przedmioty z danej grupy tematycznej, określa różnice i podobieństwa.
ŻYCZĘ PRZYJEMNEJ I OWOCNEJ ZABAWY!
01.04.2020r. Logopeda radzi.
Mowa wywiera duży wpływ na ogólny rozwój dziecka. Jest narzędziem precyzyjnej komunikacji, zdobywania informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli i uczuć.
Okres przedszkolny to szczególny czas skierowany na rozwój związanych z mową sprawności jak i samej mowy.
Do ukształtowania się prawidłowej mowy niezbędne są:
-sprawność narządów mowy ;
-kompetencje słuchowe ( tzw. słuch mowny, pamięć słuchowa);
-prawidłowy tor oddechowy i oddech w akcie mowy;
-dojrzały sposób połykania;
-poprawna artykulacja.
Pojęcie mowy nie ogranicza się jedynie do precyzji artykulacyjnej (bo tu mamy do czynienia z wymową), ale wiąże się też z aspektem rozumienia i kompetencji komunikacyjnej mowy w zakresie umiejętności tworzenia poprawnych zdań czy dłuższych wypowiedzi.
Po diagnozie logopedycznej ,którą przeprowadziłam w naszym przedszkolu mogę stwierdzić , ze jest sporo dzieci , które wymagają terapii logopedycznej ale jest duża grupa takich, które co prawda nie kwalifikują się jeszcze do objęcia stałą pomocą terapeutyczną jednak ich mowa pozostawia wiele do życzenia. Dzieci te mówią za szybko lub za wolno, za głośno lub za cicho, zdarza się mówienie na wdechu, słabo otwierają buzię podczas mówienia, wyrazistość mowy i dykcja jest słaba. Ponadto u przedszkolaków warto poszerzać zakres słownictwa i pojęć, rozwijać umiejętności wypowiadania się i myślenia.
Przedstawię Państwu ćwiczenia , które mogą być wykonywane przez wszystkie dzieci w celu doskonalenia poprawnej mowy.
W pierwszej kolejności proponuję ćwiczenia gimnastyki buzi i języka.
Zachęcam do zobaczenia załączonego filmiku. Zapewne poprzez pokaz i demonstrację łatwiej będzie zrozumieć w jaki sposób należy je wykonywać:
Kolejny rodzaj ćwiczeń to ćwiczenia oddechowe. Poniższy filmik przedstawia jak w atrakcyjny dla dziecka sposób je wykonywać:
Na zakończenie podam ćwiczenie istotne dla wyrazistości mowy - ćwiczenie odpowiedniego tempa wypowiedzi. Najczęściej dzieci mówią zbyt szybko. W związku z tym konieczna jest nauka różnicowania tempa, a następnie przedłużania samogłosek. Pomogą w tym ćwiczenia w dzieleniu wyrazów na sylaby, wspomagające również umiejętność analizy sylabowej wyrazu. Rodzic bierze w swoje dłonie rączki dziecka i wymawia jego imię, dzieląc je na sylaby. Następnie można przejść do sylabizowania krótkich zdań i jednoczesnego przedłużania samogłosek.
Pozdrawiam i życzę zdrowia:
Alina Tekieli-Łuska
logopeda przedszkolny